واژه جاویژه (Niche) در بازاریابی به بخش‌هایی از بازار اشاره دارد که کمتر مورد توجه رقبا قرار گرفته‌اند. این اصطلاح از واژه‌ای فرانسوی به معنای “آشیان گرفتن” گرفته شده است و در بازاریابی به مفهوم تمرکز بر گروهی خاص از مشتریان با نیازهای متمایز به کار می‌رود.
بازاریابی جاویژه (Niche Marketing)؛ تمرکز بر بخش‌های خاص بازار
بازاریابی جاویژه به معنای ارائه کالا یا خدماتی است که بخش‌های اصلی بازار قادر به تأمین نیاز آن‌ها نبوده‌اند. این استراتژی عمدتاً توسط کسب‌وکارهای کوچک و متوسط اجرا می‌شود که به دنبال رفع نیازهای خاصی در بازار هستند.
ویژگی‌های بازار جاویژه
- نیازهای متمایز مشتریان: افرادی که در یک جاویژه قرار دارند، نیازهای مشخصی دارند که در بازار عمومی برآورده نمی‌شود.
- آمادگی پرداخت قیمت بیشتر: مشتریان حاضرند هزینه بیشتری بپردازند تا نیازهایشان به بهترین نحو برآورده شود.
- رقابت کمتر: به دلیل ماهیت خاص و تخصصی جاویژه بازار، شرکت‌های بزرگ تمایل کمتری به ورود به این بخش دارند.
- مزیت اقتصادی از طریق تخصص‌گرایی: شرکت‌هایی که در یک جاویژه فعالیت می‌کنند، از طریق تمرکز بر یک حوزه مشخص به سودآوری بالاتری دست می‌یابند.
- رشد بالقوه بازار جاویژه: با شناسایی درست جاویژه بازار، می‌توان به سوددهی قابل‌توجهی دست یافت.
چرا کسب‌وکارهای کوچک در جاویژه‌ها موفق‌ترند؟
کسب‌وکارهای کوچک به دلیل هزینه‌های ثابت پایین و انعطاف‌پذیری بالا، سریع‌تر می‌توانند نیازهای برآورده‌نشده را شناسایی کرده و بدون صرف هزینه‌های سنگین تحقیق و توسعه، محصول یا خدماتی متناسب با بازار جاویژه ارائه دهند. از آنجایی که بازار جاویژه مشتریان محدودی دارد، شرکت‌های بزرگ نمی‌توانند مقیاس تولید خود را افزایش دهند و ورود به این بازار برای آن‌ها سودآور نخواهد بود.
تقسیم‌بندی جاویژه‌های بازار
جاویژه‌ها می‌توانند بر اساس معیارهای مختلفی تعریف شوند، از جمله:
- منطقه جغرافیایی (مانند محصولات ویژه یک منطقه خاص)
- یک صنعت تخصصی (مانند نرم‌افزارهای خاص برای پزشکان)
- گروه‌های سنی، نژادی یا قومی (مانند محصولات مراقبتی مخصوص کودکان یا سالمندان)
بازاریابی جاویژه یکی از استراتژی‌های مهم برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط است که به دنبال ایجاد مزیت رقابتی پایدار هستند. با تمرکز بر نیازهای خاص مشتریان، کاهش رقابت و افزایش سودآوری، جاویژه‌ها فرصت‌های منحصر‌به‌فردی برای کسب‌وکارها فراهم می‌کنند.
