موسسه تحقیقات بازاریابی ایده

در تحقیقات بازاریابی روش های گوناگونی برای جمع آوری اطلاعات وجود دارد. در این نوع از تحقیقات اطلاعات اولیه را می توان با چهار روش به دست آورد. اولین روش در کسب اطلاعات اولیه در تحقیقات بازاریابی استفاده از تحقیقات مشاهده ایی است.

تحقیقات مشاهده ایی به چه معناست؟

تحقیقات مشاهده ایی نمونه ایی از تحقیقات است که در آن می توان اطلاعات اولیه و مورد نیاز در تحقیق را از طریق مشاهده افراد درگیر در موضوع تحقیق کسب کرد. این اطلاعات بهترین نوع اطلاعات اولیه می باشند زیرا، می توان به این نوع اطلاعات به عنوان دستِ اولترین اطلاعات در تحقیقات بازاریابی نگریست. به عنوان نمونه؛ فرض کنید قرار است شما اطلاعاتی را در زمینه رضایت مسافران از خدمات هتل های زنجیره ایی هما کسب نمایید. به این منظور نیاز است که اطلاعات اولیه را از طریق روش های مختلفی کسب کنید. اگر شما قصد داشته باشید این  اطلاعات را از طریق تحقیقات مشاهده ایی جمع آوری کنید می توانید به بهترین نوع اطلاعات دست یابید. برای این منظور می توان افرادی از کارکنان هتل یا افرادی را برای این منظور استخدام کرد. این افراد به صورت ناشناس در فضا های مختلف هتل گردش می کنند و  با توجه به مشاهده هایی که از مسافرین هتل کسب می نمایند می توانند از میزان رضایتمندی مسافرین از خدمات بخش های مختلف هتل مطلع شوند.

این گونه اطلاعات می توانند مفروضات جدید و جالبی را برای مشاهده گران فراهم کنند و از طریق این گونه اطلاعات می توان به نتایج موثق تری در تحقیقات بازاریابی دست یافت. به عنوان مثال؛ اگر فرد مشاهده گر متوجه شود مسافر هتل هما در طی صحبت خود با همسفرش از خدمات بهتر هتل رقیب تعریف می کند می تواند اطلاعات مفیدی را در ارتباط با رقیبان هتل هما کسب کند. این گونه اطلاعات علاوه بر این که سبب می شوند تحقیقات بازاریابی غنی شوند می توانند سبب تدوین برنامه هایی برای رشد و ارتقا در خدمات هتل شوند تا بتوان با رقیب ها به مبارزه پرداخت و رضایت مشتریان را کسب کرد.

تجربه…

البته باید در انتخاب افرادی که قرار است این نوع اطلاعات را در تحقیقات بازاریابی جمع آوری کنند دقت کافی داشت زیرا، اگر این افراد تجربه کافی نداشته باشند نمی توانند این فرآیند را به درستی طی نمایند و در نهایت روند کلی تحقیقات بازاریابی را با مشکل روبرو می کنند.

اگر تمایل دارید که تحقیقات بازاریابی خود را بی عیب و نقص انجام دهید باید اطلاعات کاملی از این نوع تحقیقات داشته باشید. به عنوان نمونه؛ آشنایی با مراحل تحقیقات بازاریابی تا آشنایی با انواع پرسش نامه های باز و بسته ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

در مطلبی با عنوان، “آشنایی با انواع پرسش نامه های باز در تحقیقات بازاریابی” شما را با یکی از پرسش نامه های باز در این تحقیقات آشنا کردیم. در این مطلب هم تلاش می کنیم شما را با انواع دیگری از پرسش نامه های باز آشنا کنیم.

تداعی واژه

پرسش نامه های باز نیز مانند پرسش نامه های بسته انواع مختلفی دارند. یکی از پرسش نامه های باز که در تحقیقات بازاریابی استفاده می شود پرسش نامه باز تداعی واژه ها است. در این نوع پرسش نامه ابتدا پرسشگر تعدادی از واژه ها را پشت سر هم بیان می کند سپس از مخاطب یا شخص پاسخ دهنده خواسته می شود که اولین واژه ایی که پس از بیان این واژه ها به زبان رانده شد را بیان کند. به مثال زیر دقت کنید:

• 
  

  پس از شنیدن این واژه ها اولین واژه ایی که به ذهن شما خطور می کند، چه واژه ایی است؟

• دانشگاه آزاد
• دانشگاه دولتی
• دانشگاه نیمه دولتی

این پرسش نامه ها در تحقیقات بازاریابی برای این استفاده می شوند که بتوان به اولویت های ذهنی مصاحبه شونده ها دست یافت. در واقع زمانی که از مصاحبه شونده پس از بیان چندین واژه می خواهیم واژه ایی که به ذهنش خطور کرده است را بیان کند به اولویت ذهنی او دست یافته ایم.

در این نوع پرسش نامه دقت نمایید که دامنه واژه هایی که به کار می برید ارتباط محتوایی با یکدیگر و همچنین ارتباط محتوایی با موضوع تحقیق داشته باشند. به عنوان نمونه: اگر تحقیقات بازاریابی شما مرتبط با موضوع لذت در سفر است نمی توانید پرسش نامه تداعی واژه خود را بدون توجه به این موضوع تعیین نمایید. همچنین اگر پرسش نامه شما قرار است به این موضوع بپردازد نمی توانید از واژه های غیر مرتبط استفاده نمایید. به نمونه زیر دقت کنید:

• پس از شنیدن واژه های زیر اولین واژه ایی که به ذهنتان می رسد را بیان کنید.

• هواپیما
• قطار
• اتوبوس

این حالت نمونه ایی درست در تحقیقات بازاریابی مبتنی بر محتوای تداعی واژه است اما، اگر در بین واژه کتاب یا گلدان به کار گرفته شود پرسش نامه شما نادرست طراحی گشته است.

در سایت تحقیقات بازاریابی ایده ما به تفصیل تمام مراحل تحقیقات بازاریابی را بیان کردیم. شما می توانید با جستجو در بخش آرشیو مطالب این سایت به مطالب مرتبط در این حوزه دست یابید. در این مطلب نیز قصد داریم در راستای مطالب قبلی سایت؛ شما را با آخرین مرحله از تحقیقات بازاریابی آشنا کنیم.

آخرین مرحله از تحقیقات بازار ؛ ارایه نتیجه

آخرین مرحله از تحقیقات بازاریابی مرحله ی تهیه و ارایه گزارش تحقیقات است. برخی مواقع این سوال مطرح است که گزارش نهایی باید به چه صورت به مدیران بالادستی منتقل شود؟

کتبی یا شفاهی؟؟؟

برای ارایه گزارش نهایی به مدیران بالادستی می توانید از گزارش شفاهی یا گزارش کتبی برای عرضه نتایج تحقیقات بازاریابی استفاده کنید. بسته به این که مدیران بالادستی تمایل به کدام نوع گزارش دارند، محقق تحقیقات بازاریابی می تواند نتیجه گزارش خود را به مدیران ارایه کند.

بیانی ساد نتیجه تحقیقات بازاریابی

در ارایه گزارش تحقیقات بازار، بهترین راهکار این است که چه به صورت کتبی یا چه به صورت شفاهی اینگونه گزارش ها را ارایه می کنید توجه داشته باشید که نتیجه را به صورت بیانی ساده به مدیران بالادستی خود ارایه کنید. علت اینکار نیز این است که، مدیران بالادستی معمولا اطلاعات کافی از اصطلاح های تخصصی تحقیقات بازاریابی ندارند و تمایل دارند ارائه گزارش های نهایی به آنان بسیار شُسته و رُفته باشد. در ضمن اینکار سبب می شود که مدیران در زمان خود صرفه جویی کنند و با دریافت اطلاعات دقیق و خلاصه بتوانند به تصمیم گیری های خود سرعت ببخشند.

به موقع بودن

برخی از محققین تحقیقات بازاریابی گمان می کنند ارایه گزارش های نتایج تحقیق به صوت تفصیلی می تواند برای مدیران مفید واقع شود اما، تحقیق در این زمینه نشان داده است که با ارایه چنین گزارش هایی بیشتر مدیران با سردرگمی روبرو شده اند و چه بسا با توجه به سردرگمی به وجود آمده تصمیم درستی را اتخاذ نکرده اند. همچنین در نظر داشته باشید که نتیجه را به موقع به مدیران ارایه کنید. نتیجه تحقیقات بازاریابی به هر میزان که کامل، بدون نقص و جامع باشد در نهایت باید به موقع ارایه شود. بهترین نتایج نیز در صورت عدم ارایه به موقع نمی تواند برای مدیران و تصمیم گیرندگان مفید واقع شود. اگر تمام مراحل تحقیقات را به درستی انجام دهید به راحتی و با اطمینان می توانید این نتایج را استفاده نمایید.

خطا هایی که در تحقیقات بازاریابی رخ می هد انواع مختلفی دارد. گاهی این خطا ها ناشی از نمونه است که به خطای نمونه گیری مربوط می شود. این گونه خطا ها محدود هستند اما، در مقابل آن ها خطا های دیگری هم وجود دارد که به نمونه گیری در تحقیقات بازاریابی مربوط نمی شوند و به همین دلیل حیطه گسترده تری را شامل می شوند.

عدم توجه کافی مصاحبه کننده در تحقیقات بازاریابی

یکی از خطا هایی که به نمونه مرتبط نیست و در بسیاری مواقع در تحقیقات بازاریابی رخ می دهد خطای ناشی از عدم توجه کافی مصاحبه کننده است. معمولا زمانی که نام خطا در تحقیقات بازاریابی بیان می شود ذهن ما به عواملی چون مصاحبه شونده یا عوامل محیطی معطوف می گردد در حالی که مصاحبه کننده نیز می تواند با نداشتن توجه کافی باعث شکل گیری خطا شود. در بیشتر موقع این گونه خطا ها ناخواسته و به علت عدم آگاهی رخ می دهد. به عنوان نمونه: ممکن است مصاحبه کننده فراموش کند پاسخی را در پرسش نامه قید نماید. ممکن است مصاحبه کننده ناخواسته و با بیان نظر های خود در خلال مصاحبه؛ مصاحبه شونده را به پاسخی خاص هدایت کند. این احتمال وجود دارد که، مصاحبه کننده به علت بروز خستگی و نداشتن تمرکز پاسخ ها را به درستی در فرم های مربوط ثبت نکند.

تقلب!

البته در برخی مواقع مصاحبه کنندگان نامناسب و غیر حرفه ایی برای زودتر تمام شدن فرآیند مصاحبه چند نمونه از فرم ها را بدون انجام مصاحبه واقعی؛ خودشان پر می کنند! این گونه خطا ها در تحقیقات بازاریابی سبب می شود نتیجه تحقیقات بازاریابی تحت تاثیر قرار گیرد. بهترین راهکار این است که برای از بین رفتن مشکل هایی چون عدم تمرکز مصاحبه کننده زمان کافی برای استراحت آنان در فرآیند مصاحبه را در نظر بگیریم تا این فرآیند با دقت کافی انجام شود و خستگی مصاحبه کننده از اعتبار تحقیق نکاهد.

در ارتباط با مصاحبه کنندگان متقلب نیز می توان با بررسی علل اینکار مشکل را حل کرد. گاهی مصاحبه کنندگان به علت دریافتی کم تصمیم می گیرند تا فرم های مصاحبه را خودشان پر کنند و اطلاعات غیر معتبری را در این فرم ها درج کنند. همان طور که بیان کردیم، بیشترین علت برای اینکار می تواند دریافتی کم مصاحبه کنندگان در برابر حجم کاری آنان باشد. البته ممکن است علل دیگری هم وجود داشته باشد. گرچه خطا هایی که به نمونه مرتبط نیستند در تحقیقات بازاریابی گسترده تر هستند اما، با ریشه یابی دقیق می توان از بروز چنین خطا هایی در تحقیقات بازاریابی جلوگیری کرد.

هنگامی که تحقیقات بازاریابی انجام می دهیم، بسته به نوع تحقیقات می توان بررسی های مختلفی را بر روی محصول، خدمات، بازار های هدف، قیمت ها و موارد بی شمار دیگر انجام داد. بیشتر تحقیقات بازاریابی برای محصول ها انجام می شود. اما هنگامی که می خواهیم تحقیقات بازاریابی را برای محصولی انجام دهیم نیاز است چه زیر شاخه هایی را بررسی کنیم؟ با توجه به ضرورت این موضوع در این مطلب به بیان شاخص های کلی ایی در رابطه با بررسی محصول ها در تحقیقات بازاریابی می پردازیم.

• یکی از مهمترین بررسی هایی که باید برای محصول انجام شود این است که توجه کنید محصول مدنظر چه ویژگی خاصی دارد که آن را از بقیه متمایز می کند. همچنین اگر محصول دارای چند ویژگی خاص است بهتر است در فرآیند تحقیقات بازاریابی بر ویژگی ایی تمرکز کنید که اهمیت بیشتری دارد.
• اگر محصولی که قرار است برای آن تحقیقات صورت گیرد دارای چند مدل و طرح است، توجه کنید که کدامیک از طرح ها موفقیت بیشتری را در فروش ایجاد می کند. سپس تلاش کنید تحقیقات بازار را بر مبنای آن طرح جلو ببرید.
• تحقیقات را به گونه ایی پیش ببرید که بتوانید محصول خودتان را از رقبایتان متمایز کنید. در واقع باید بین محصول شما و محصول های رقیبتان تفکیک معناداری ایجاد شود. در غیر اینصورت بازاریابی و  فروش محصول با مشکل مواجه می شود.
• با توجه به نوع محصولتان توجه کنید که می توانید کدام قسمت از بازار را با خود همراه کنید و سپس تحقیقات بازاریابی خود را در آن قسمت از بازار انجام دهید علت این کار این است که آن قسمت از بازار با شما همکاری بهتری خواهند داشت و در دریافت اطلاعات صحیح می توانند کمک شایانی را به شما نمایند.
• در تحقیق بازار برای محصول هایتان حتما به ضمانت نامه های محصول و خدمات پس از فروش تان اشاره کنید. برای ۹۰ درصد افراد داشتن ضمانت نامه ها و خدمات پس از فروش بسیار مهم است. اگر محصول شما خدمات اینچنینی ندارد تلاش کنید این گونه خدمات را برای محصول خود فراهم کنید.
• از مسائل مهم دیگر در تحقیقات بازاریابی برای محصول های فیزیکی توجه به بسته بندی محصول است. بسته بندی محصول ها باید خاص و منحصر به فرد باشند. یادتان باشد بسته بندی ویترین محصول شماست! بنابر این، توجه به زیبایی و کارآمدی آن را جدی بگیرید. برای همین منظور پرسشی را در خصوص بسته بندی در تحقیقات خود بگنجانید.

با سایت تحقیقات بازاریابی ایده همراه باشید…

در تحقیقات بازاریابی استفاده از پرسش نامه های باز مزیت های خاص خود را دارد. ما در مطلبی با عنوان “ضرورت استفاده از پرسش نامه های باز در تحقیقات بازاریابی“ به بیان مزیت های این نوع از پرسش نامه ها پرداختیم. پرسش نامه های باز انواع گوناگونی دارند. در واقع نباید این گونه تصور کنید که پرسش نامه باز در تحقیقات بازاریابی تنها چند سوال تشریحی است! به همین علت ما تصمیم گرفتیم در این مطلب و مطلب های بعدی در سایت ایده به بیان انواع پرسش نامه های باز بپردازیم تا شما بتوانید با این نوع پرسش نامه ها بهتر آشنا شوید و در صورت نیاز در تحقیقات بازاریابی خود از آن ها استفاده نمایید.

پرسش نامه های کاملا غیر متشکل

از انواع پرسش نامه های باز می توان به پرسش نامه های کاملا غیر متشکل اشاره کرد. پرسش نامه های غیر متشکل، پرسش نامه هایی هستند که مخاطبان می توانند از راه های زیادی که مد نظرشان است به این نوع پرسش نامه ها در تحقیقات بازاریابی پاسخ دهند. به مثال زیر توجه کنید:

• نظر شما در ارتباط با صنعت گردشگری کشور ایران چیست؟

این پرسش جز پرسش نامه های غیر متشکل در تحقیقات بازاریابی محسوب شود. در این حالت شما می توانید به عنوان پاسخ دهنده به این پرسش از منظر های مختلف پاسخ دهید. به عنوان نمونه شما می توانید به بیان ضعف های صنعت گردشگری بپردازید. همچنین می توانید نقاط قوت صنعت گردشگری کشور را در این تحقیقات بازاریابی بیان کنید. البته می توانید پاسخ خود را گسترده تر کنید و مثلا از تاثیر شرایط سیاسی یا اقتصادی بر رونق و رکود صنعت گردشگری کشور بنویسید…

چرا غیر متشکل؟!!!

دامنه ی پاسخ به این نوع از پرسش نامه های باز بسیار گسترده است و از جهت های مختلف می توان پاسخ به این پرسش ها را در تحقیقات بازاریابی بسط داد. همچنین این جهت دهی الزاما نباید به هم مرتبط باشد. در پاسخ هایی که ما به عنوان نمونه مطرح کردیم، شرایط سیاسی در ارتباط با پرسش مطرح شده می توانست در محدوده پاسخ های ما باشد همچنین اشاره کردیم که می توانیم این صنعت را از جهت اقتصادی نیز بررسی کنیم. شرایط سیاسی و اقتصادی از یکدیگر مجزا هستند و الزاما به هم مرتبط نیستند به همین علت لفظ غیر متشکل برای این پرسش نامه ها بیان شده است.

به طور خلاصه می توانیم بگوییم دست پاسخ دهنده در پاسخ به پرسش نامه های باز غیر متشکل در تحقیقات بازاریابی بسیار باز است. در مطلب های بعدی با انواع دیگر این پرسش نامه ها بیشتر آشنا می شویم.

در مطالب قبلی در سایت تحقیقات بازاریابی ایده به بررسی مراحل مختلف در انجام تحقیقات بازاریابی پرداختیم. تلاش ما این است که بتوانیم تمامی این مراحل را به صورت گام به گام برای شما توضیح دهیم تا بتوانید با فرآیند کلی تحقیقات بازاریابی آشنا شوید. در برخی از موارد پژوهشگر؛ مراحل فرآیند تحقیقات بازاریابی را جا به جا انجام می دهد در حالی که اینکار منجر به این می شود که کل پروسه تحقیق درگیر این جا به جایی شود و در نهایت نتیجه ی مطلوب از تحقیقات کسب نگردد. ما در سایت ایده تا مرحله پردازش داده ها را به تفصیل برای شما شرح دادیم در این مطلب نیز قصد داریم به بررسی مرحله تجزیه و تحلیل بپردازیم.

مرحله تجزیه و تحلیل و تفسیر اطلاعات در تحقیقات بازاریابی

مرحله تجزیه و تحلیل در فرآیند تحقیقات بازاریابی، یکی از مهم ترین مراحل تحقیقات است که می توان آن را ماه عسل تحقیقات دانست. زمانی که تمام اطلاعات جمع آوری می شود و پرسش نامه های به صورت کامل و جامع پاسخ داده می شوند پژوهشگر با انبوهی داده های اطلاعاتی روبرو است که باید بتواند با تجزیه و تحلیل آن ها و در نهایت تفسیر مناسبش به نتایج تحقیقات بازاریابی دست یابد.

فعالیت هایی که در این مرحله صورت می گیرد زمان بر است. در واقع زمانی که برای این مرحله از پروسه تحقیقات بازاریابی صرف می شود شاید به اندازه کل مراحل پیشین تحقیقات نشود اما زمان کمی هم نیست! داشتن تمرکز نیز در این مرحله بسیار مهم است. در واقع بسیار مهم است که در این مرحله با دقت کافی تجزیه و تحلیل ها صورت گیرد. تفسیر این تجزیه و تحلیل ها نیز بسیار حائز اهمیت است. هنگامی که داده های گردآوری شده تجزیه و تحلیل می شود می توان با مجموعه ایی از نمودار های ستونی، میله ایی یا دایره ایی مواجه شد همچنین بسیاری از جدول ها نیز در این مرحله رسم می شود. تجزیه و تحلیل داده ها معمولا به کمک نرم افزار های کامپیوتری صورت می گیرد. این کار طبیعی است و این نمودار ها  و جدول ها را می توان بخشی از این مرحله دانست اما، مدیران بالادستی که این نوع تحقیقات را می خوانند بیشتر به تفسیر تحقیقات بازاریابی علاقمند هستند زیرا؛ معمولا از این جداول و نمودار ها نمی توانند نتیجه دلخواهشان را کسب کنند… آن ها دنبال جوابی شسته و رفته هستند! و تمایل دارند بدانند در نتیجه؛ این نمودار ها و جداول به آن ها چه می گوید. بنابر این در تفسیر اطلاعات نیز باید با زبانی روان به بررسی و بیان تحلیل ها پرداخت.

البته هنوز فرآیند تحقیقات بازاریابی ادامه دارد که در مطالب بعدی به بیان آن خواهیم پرداخت.

در تحقیقات بازاریابی، از روش ها و ابزار های گوناگونی استفاده می شود. به عنوان مثال: یکی از روش های مهم و قابل توجه در بیشتر تحقیقات بازاریابی استفاده از پرسش نامه است. گاهی مواقع نیز روش های دیگری برای اینکار وجود دارد. به عنوان نمونه؛ می توان از روش های مشاهده نیز برای تحقیقات بازاریابی استفاده کرد. این روش ها به طور معمول روش های متداول در انجام تحقیقات بازاریابی است اما، به غیر از این روش ها، استفاده از ابزار های مکانیکی هم وجود دارد. بسیاری از افراد گمان می کنند چگونه ممکن است در فرآیند تحقیقات بازاریابی از ابزار مکانیکی استفاده شود و یا آیا ابزار مکانیکی جایی در اینگونه تحقیقات دارد یا خیر؟

گالوانومتر

البته یادتان باشد استفاده از ابزار مکانیکی نسبت به سایر روش ها در تحقیقات بازار کمتر مورد استفاده قرار خواهد گرفت. یکی از این ابزار های مکانیکی استفاده از گالوانومتر است. گالوانومتر یکی از ابزار های مکانیکی است که هنگامی که فرد با یک تبلیغ یا یک عکس مواجه می شود شدت احساس او با استفاده از این ابزار اندازه گیری می گردد. در ارتباط با تحقیقات بازار که در مورد تبلیغ ها صورت می گیرد استفاده از گالوانومتر می تواند کمک شایانی را به محقق نماید.

تاچیستوسکوپ و آئودیومتر

اما گالوانومتر تنها ابزار مکانیکی مورد استفاده در تحقیقات بازاریابی نیست. تاچیستوسکوپ نیز یکی دیگر از ابزار های مکانیکی در تحقیقات بازاریابی است. تاچیستوسکوپ در تحقیقات مرتبط با تبلیغات استفاده می شود. با کمک این ابزار، یک آگهی تبلیغاتی، با فاصله زمانی بسیار کم و سریع (یک صدم ثانیه یا چند صدم ثانیه) از معرض چشم های مخاطبان می گذرد. سپس بعد از هر بار که این حالت صورت می گیرد از مخاطب خواسته می شود که آن چه را که دیده است را به خاطر آورده و توصیف کند. در این روش دوربین هایی وجود دارد که حرکت چشم های مخاطبان در تحقیقات بازاریابی را دنبال می کند. این دوربین ها نقطه ایی که چشم مخاطب بر آن تمرکز داشته است و همچنین زمان توقف چشم بر آن نقطه را در اختیار پژوهشگر تحقیقات بازار قرار می دهد. در برخی از تحقیقات بازاریابی برای استفاده از این روش آئودیومتر را به دستگاه های گیرنده در منازل پاسخ دهندگان متصل می کنند؛ با کمک آن زمان روشن کردن گیرنده (مانند تلویزیون) و کانالی که انتخاب می شود نیز به پژوهشگر منتقل می شود.

امیدواریم این مطلب توانسته باشد اطلاعات خوبی را در زمینه استفاده از ابزار مکانیکی در اختیار شما قرار داده باشد.

همان طور که در مطالب گذشته توضیح دادیم، یکی از مهم ترین مباحث در تحقیقات بازاریابی استفاده از پرسش نامه ها می باشد. پرسش نامه ها می توانند به حالت باز یا بسته طراحی شوند. در ارتباط با پرسش نامه های بسته مطالب متعددی را در سایت ایده با شما به اشتراک گذاشتیم که با جستجو در بخش مقاله های سایت می توانید به آن ها دسترسی پیدا کنید. در این مطلب و مطلب های بعدی تلاش می کنیم شما را با پرسش نامه های باز در تحقیقات بازاریابی بیشتر آشنا کنیم. پرسش نامه های باز بر خلاف پرسش نامه های بسته مخاطب را محدود نمی کند. در پرسش نامه های باز در تحقیق بازاریابی این امکان فراهم است که در مقابل پرسشی که از مخاطبان می شود آن ها بتوانند با واژه ها و جمله های خود پاسخشان را بیان کنند. به همین علت پرسش نامه های باز مسائل تحقیقات بازاریابی را روشن تر می نمایند. زیرا برای پاسخ دهنده محدودیتی تعیین نمی کنند.

نکته های مهم در تحقیقات بازاریابی در پرسش نامه های باز

اگر در تحقیق بازاریابی از پرسش نامه های باز استفاده می کنید باید به چند نکته توجه کنید تا نتیجه کار بی عیب و نقص باشد:

• ابتدا به اولویت پرسش های خود توجه نمایید. در تحقیقات بازاریابی که با کمک پرسش نامه های باز صورت می گیرد باید با پرسش های ساده تر شروع نمایید زیرا، باید بتوانید با پرسش های اولیه در تحقیقات بازاریابی مخاطب های خود را علاقمند به ادامه پاسخگویی نمایید. سپس به سمت پرسش های پیچیده تر حرکت کنید. پرسش هایی که شخصی تر است را نیز در انتهای پرسش نامه های باز قرار دهید. زیرا مخاطب شما در تحقیقات بازاریابی ابتدا باید به شما اعتماد کند تا سپس اطلاعات شخصی تر خود را با شما به اشتراک گذارد. اگر اینگونه پرسش ها را در ابتدا از مخاطبان خود بپرسید به احتمال زیاد نسبت به دادن پاسخ های معقول جبهه گیری خواهند کرد.
• در تهیه پرسش نامه های باز از واژه هایی استفاده کنید که بتواند مفهومی که می خواهید را به مخاطب منتقل کند و در همین راستا از واژه های انحرافی استفاده ننمایید.
• قبل از این که پرسش نامه های باز خود را بین مخاطبان در تحقیق بازاریابی پخش کنید بهتر است که از پیش آزمون استفاده کنید. پیش آزمون بدان معناست که شما از نمونه ایی از مخاطبان خود استفاده کنید.

در مطلب های بعدی در سایت ایده شما را با انواع این پرسش نامه ها آشنا خواهیم کرد.

خطا های تحقیقات بازاریابی الزاما مرتبط با نمونه نیست. در واقع خطا هایی که به نمونه مرتبط می شوند اندک هستند اما، برعکس خطا هایی که به نمونه مرتبط نمی شوند بسیار متعدد هستند و به همین دلیل باید با دقت کافی بتوان این خطا ها را حل کرد. یکی از خطا هایی که در تحقیقات بازاریابی رایج است و به نمونه نیز مرتبط نمی شود خطایی است که در اثر آگاهی از منبع تحقیق بازاریابی رخ می دهد! ممکن است تعجب کنید و با خودتان بگویید این حالت که از منبع تحقیقات مطلع باشیم بسیار خوب است اما، واقعیت این است که در عالم واقعی در تحقیقات بازاریابی مصاحبه شوندگان زمانی که از منبع تحقیقات بازاریابی مطلع می شوند پاسخ های درستی را منعکس نمی کنند.

به نمونه های زیر توجه کنید:

• ما نماینده شرکت خیام الکتریک هستیم و می خواهیم نطر شما را در ارتباط با پریز برق های تولید شده توسط این شرکت بدانیم؟
• ما نماینده انتشارات سیته هستیم و تمایل داریم نظر شما را در ارتباط با کتاب های چاپ شده توسط این انتشاراتی بدانیم؟

این سوال ها در ظاهر ساده هستند و در واقع زمان چندانی هم از مصاحبه شونده نمی گیرند اما، بسیاری از مصاحبه شوندگان از دادن پاسخ روشن به این گونه سوال ها اجتناب می کنند. علت این رفتار مشخص است! زیرا آنان تا متوجه منبع تحقیقات بازاریابی می شوند از دادن پاسخ صحیح و بروز احساس واقعی خود اجتناب می کنند. این کار دلیل علمی مشخصی ندارد و می توان آن را نوعی تغییر رفتار ناشی از شرایط دانست. در واقع در این جا علم بازاریابی و تحقیقات بازاریابی به علم روانشناسی متصل می شود.

چرا این حالت رخ می دهد؟!

بسیاری از افراد پاسخ دهنده گمان می کنند که با بروز احساس واقعی خود نسبت به سوال مطرح شده در تحقیقات بازاریابی در خرید های آینده خود از شرکت مد نظر با مشکل روبرو می شوند! البته این تنها یک دلیل برای بروز چنین رفتاری است و همان طور که بیان کردیم علت بروز این رفتار هنوز نامشخص و متعدد است.

به همین دلیل بهترین راهکار برای رهایی از این خطا در تحقیقات بازاریابی این است که با ترفند هایی از روشن شدن منبع تحقیقات بازاریابی برای پاسخ دهنده اجتناب کنیم. این راهکار به تجربه و مهارت مصاحبه کننده بستگی دارد به هر میزان مهارت و تجربه مصاحبه کننده بیشتر باشد، راحت تر می تواند از بروز چنین خطا هایی جلوگیری کند.